به نقل از «عصر ایران»

آیا منظور جواد لاریجانی، محقق داماد است؟/ اشتباه در ربط سخنان سال 96 به مواضع پس از اعتزاضات 1401

تاریخ انتشار: ۲۷ دی ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۸۶۵۳۱۰

 عصر ایران؛ مهرداد خدیر - اگر طعنه‌های تند و سخنان محمد جواد اردشیر لاریجانی دربارۀ « آقایی که با فوکو ولاکان صبحانه می خورد و از خشونت قدسی سخن می گوید» متوجه آیت‌الله سید مصطفی محقق‌داماد نیست، پس دربارۀ کیست؟

  او اگرچه در مصاحبۀ تازه با خبرگزاری فارس نام نبرده اما از نشانه ها  و نشانی  ها که داده پیداست که منظور او کسی نیست جز محقق داماد و اگرچه با ادبیات او سازگار است و چنین لحنی از او در قبال چهره‌های شاخص سیاسی یا روحانی متفاوت مسبوق است ولی از دو نظر جای تعجب دارد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

اول این که روحانی پرآوازه و نواندیش، نه تنها نوادۀ آیت‌الله شیخ عبدالکریم حایری یزدی بنیان‌گذار حوزۀ علمیه قم و از خاندان مشهور محقق داماد که خود، داماد خانوادۀ لاریجانی است و شوهر خواهر همین آقای جواد لاریجانی. دوم هم این که هر چند در قبال حوادث بعد از 25 شهریور موضع گرفته و صریح هم بوده اما تعبیر خشونت مقدس یا قدسی را دربارۀ این اتفاقات و اعتراضات به کار نبرده است.

  به نسبت نزدیک خانوادگی اشاره شد. نقل است که آیت‌الله میرزا هاشم آملی پدر آقایان جواد، علی، صادق، فاضل و باقر لاریجانی علاقۀ خاصی به داماد خود داشته و برادران محمد جواد (‌رییسان سابق دو قوۀ مقننه و قضاییه) نیز همواره احترام خاصی برای آیت‌الله محقق داماد قایل بوده و هستند و از این رو واکنش آنان خصوصا دکتر علی لاریجانی و حتی تقبیح سخنان جواد لاریجانی در صورتی که جای تردید باقی نماند که او را مراد داشته محتمل است.

   محمد جواد اردشیر لاریجانی در مصاحبه با خیرگزاری فارس گفته است:

  «یکی از مشکلات بعضی از دوستان اصلاح‌طلب، نخواندن است و یکی دیگر از مشکلات‌شان خواندن و نفهمیدن است. جناح اصلاحات پشت این فتنه بوده و دُم خروس آن بیرون زده و همه این مسأله را می‌دانند اما متفکرین و تئوری‌پردازان اصلاح طلب خیلی بامزه هستند. به عنوان مثال گفته بودند که جمعه روز پیروزی است و وقتی تشکیلات تبلیغات در آن سوی مرزها گفتند جمعه اتفاقی نیفتاد این آقایان عنوان کردند که این جشن، جشن جنبش است. واقعاً رو می‌خواهد این آقایان عدم توفیق خود را هم نیازمند جشن دانسته‌اند.

  از این بالاتر همین آقایی است که صبح‌ها با لاکان و فوکو و امثال این افراد صبحانه می‌خورد، گفته بود که این خشونت‌هایی که در خیابان‌ها اتفاق می‌افتد نوعی "خشونت مقدس" است و قدسی است این آقا اصلا نفهمیده که خشونت مقدس چیست من دلیل دارم که این حرف را می‌زنم.

  خشونت قدسی، مفهومی بود که یک متفکر آلمانی به نام والتر بنیامین در ۱۹۲۰ آن را مطرح کرده بود. این متفکر آلمانی یک کتابی به اسم نقد کاپیتالیسم به عنوان یک دین دارد و یک کتاب هم به اسم نقد خشونت دارد که این دو کتاب خیلی قدیمی هستند. بنیامین در کتاب نقد کاپیتالیسم آورده که کاپیتالیسم یک فرقه مرتد مذهبی است؛ این فرقه از دل مسیحیت در آمده است. این متفکر آلمانی در کتاب خود آورده که کاپیتالیسم با قوانینی که درست کرده، کسی جرأت ندارد که از آن بیرون بیاید؛ خودشان انتخابات را مدیریت می‌کنند و ثروتمندان در این سیستم همه کاره هستند و قوانین هم بسیار محکم است. درست است که ما خودمان به شکل سکولار به این سیستم و نامزدها و کاندیداهای آن رای داده‌ایم و گرفتار این چنبره شده‌ایم. ما باید یک پروسه پاره کردن چنبر داشته باشیم. می‌گوید که ما به عنوان یک انسان که کاملاً سکولار و مادی است این حق را داریم که به طور فردی وارد عملیاتی شویم که فقط بخواهیم این چنبره را از بین ببریم.

  پس آنچه که این متفکر آلمانی تحت عنوان خشونت مقدس مطرح کرده بود این خشونت قدسی در اصل متعلق به انسان است. انسان مختاری که نه تابع دین است و نه تابع هیچ چیز دیگری برای حیات مادی خود به طور شخصی و بدون ورود به هیچ برنامه ای دست به اقدامی این‌چنینی میزند و این نظریه اساس تئوری‌های آنارشیستی در آن زمان بوده است.

  حال این شخصیت حامی اغتشاشات اخیر آنچه را که در خیابان‌های ما با برنامه‌ریزی‌های منظم دیگران و با پول دیگران و با تبلیغات دیگران انجام شده را تحت عنوان خشونت قدسی مطرح می‌کند در حالی که مصداق خشونت قدسی این است که هیچ برنامه‌ای ندارد و فرد تحت هیچ عنوان حاضر به یک ساختار جدید نیست فقط می‌خواهد یک قانونی را به صورت شخصی از بین ببرد.»

  هر چند جواد لاریجانی نام نبرده اما چون اصطلاح «خشونت مقدس» یا خشونت با انگیزه‌های قدسی از تعابیر خاصی است که دکتر محقق داماد استاد دانشگاه شهید بهشتی (‌رییس سازمان بازرسی کل کشور در دوان مسؤولیت آیت الله بهشتی و آیت الله موسوی اردبیلی) به کار می‌برد و به طیف اصلاح طلب هم منتسب می کند در حالی که محقق داماد بیشتر در جریان اعتدال قرار می گیرد تا اصلاحات اما جای تردید نمی ماند که او را مد نظر دارد منتها نکتۀ قابل توجه این است که  اگرچه سخنان آیت الله محقق داماد به تازگی بازنشر شده اما در واقع مربوط به سال 1396 است نه اعتراضات اخیر.

  به بیان روشن‌تر آنچه در فضای مجازی نشر یافته و جواد لاریجانی به آن استناد کرده در «هشتمین همایش سلامت روان و رسانه با موضوع خشونت» در اول بهمن 1396 در سازمان جوانان هلال احمر ایراد شده که در آن گفته بود: «‌سیاه‌ترین و دشوارترین خشونت، خشونت‌های ناشی از انگیزه‌های قدسی و دینی است؛ یعنی، به نام خدا، آدم‌کشی کردن و برده سازی کردن و سر بریدن و به نام خدا اسیر و ویران کردن. تمام جنگ‌های تاریخ ناشی از خشونت بوده. هیچ خشونتی هم به تلخی خشونت مقدس نیست. ما نمونه‌های آن را در قرون وسطی دیده‌ایم که به نام خدا و دین چه کردند و متاسفانه هنوز هم ادامه دارد.»

  در همان سخنرانی منشأ تمام خشونت‌ها را جهل دانسته و گفته بود: «‌منظور از جهل، نادانی و نفهمیدن مفهوم خدا و سوءبرداشت از مفاهیم قدسی است. اینها ناشی از کج‌اندیشی دین است، مفاهیم قدسی همه همین‌طور است که اگر درست فهمیده نشود، گمراه‌کننده می‌شود. چه باید کرد؟ باید وقت خودمان را برای پرورش اخلاق قبل از دین‌داری گذاشت.» 

  از آن سخنرانی به ویژه این بخش برجسته شد که :‌«من به‌عنوان یک روحانی نسبتا سال‌خورده، از همه ملت ایران عذرخواهی می‌کنم. ما نتوانستیم اخلاق اسلامی را ارتقا ببخشیم و نسل امروز را مهربان و رحیم و بدون خشونت تربیت کنیم.»

   در حوادث پس از مرگ مهسا امینی البته او نخست و زودتر از دیگران تسلیت گفت و در 24 آذر هم نامه‌ای به قضات نوشت و در آن ضمن تقبیح «‌تندروی‌های روز‌های آغازین پس از انقلاب» به مثابه « لکه چرکینی بر چهره حاکمیت اسلامی‌» قضات را به «رعایت دقیق آیین دادرسی کیفری به عنوان یکی از زیباترین ره‌آورد‌های تمدن و خرد بشری» و توجه به «اصل انسانی - اسلامی احتیاط در دماء» توصیه و حتی «استدعا» کرد و مطلقا بحث خشونت قدسی را در این  پیام پیش نکشید. 

                                                 سخنرانی محقق داماد در حضور پاپ فرانسیس در حضور پاپ و دربارۀ ادیان و محیط زیست

   در پیام 26 شهریور هم آمده بود: «‌پاسخ‌گوی اصلی کسانی‌اند که روزی به نام امربه معروف، تهمت و افترا و دروغ پردازی و هتک حرمت و سلب کرامت وحقوق انسانی را حلال و مجاز و حتی فریضه دانستند و ازین رهگذر عالمان را ملجم و جاهلان را مکرم ساختند.»

   در آن پیام و در آن 8 نکته هم از خشونت مقدس یا خشونت قدسی سخنی به میان نیامده بود و به نظر می‌رسد آقای جواد لاریجانی به زمان ایراد آن سخنان توجه نکرده مگر آن که بگوید "مراد من دکتر محقق داماد نبوده" حال آن‌که هیچ شخص دیگری نمی‌تواند منظور او باشد و نشانه و نشانی داده هر چند مشخص نیست که چرا از استناد یا نقل سخنان فیلسوفانی چون ژاک ماری لاکان در بحث های هگل یا میشل فوکو در موارد دیگر با تعبیر «صبحانه خوردن» یاد کرده است؟

   قابل درک است که محمد جواد لاریجانی میانه ای با فلسفه نداشته باشد اما مصطفی محقق داماد جدای این که مانند پدر و برادر او دروس حوزوی خوانده و مجتهد است، در دانشگاه تهران فلسفه و حقوق خوانده در حالی که دکتری خود از دانشگاه کاتولیک لوون (UCL) را در رشتۀ حقوق بین‌الملل دریافت کرده و بیشتر به عنوان شخصیت حقوقی مطرح است تا فیلسوف و طعنه به رییس گروه مطالعات اسلامی فرهنگستان علوم ایران با تعبیر «‌کسی که با لاکان و فوکو صبحانه می‌خورد» در نوع خود می تواند قابل تأمل باشد.

منبع: عصر ایران

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.asriran.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «عصر ایران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۸۶۵۳۱۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

دکتر ساکت به دور از مواضع سیاسی دنبال کار فرهنگی بود

ایسنا/خراسان رضوی استاد گروه زبان انگلیسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی گفت: با وجود پیشنهاد چندین سمت به دکتر ساکت در سال‌های کاریشان اما ایشان به این دلیل که به دنبال کار فرهنگی بودند سمت‌ها را نپذیرفتند.

محمدرضا هاشمی امروز ۵ اردیبهشت ماه، در آیین تقدیر از استاد سلمان ساکت، رئیس پیشین مرکز آثار مفاخر و اسناد دانشگاه فردوسی مشهد که در محل باشگاه مفاخر و پیشکسوتان دانشگاه فردوسی برگزار شد، اظهار کرد: پیشینه این مرکز را خیلی از افراد چه اساتید و چه دانشجویان ممکن است ندانند و شایسته است نامی از ایشان برده شود؛ در واقع این ۲ مرکز وامدار آینده‌اندیشی و نیک‌اندیشی دکتر باقری است که نسبت به ثبت پیشینه تاریخی این دانشگاه همت گماردند.

وی اضافه کرد: اهمیت این مرکز بر کسی پوشیده نیست و از سرمایه‌های نمادین و معنوی دانشگاه محسوب می‌شود؛ تلاش برای ماندگاری این مرکز بسیار حائز اهمیت بوده و باید گفت که این مرکز حلقه رابطی برای نسل‌های دانشگاه است.

استاد گروه زبان انگلیسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی گفت: استاد ساکت از ورودی‌های استعداد درخشان و از استعدادهای برتر دانشگاه بودند، این در پشتکار ایشان نمود دارد و تلاش و پشتکار دکتر ساکت مثال زدنی است .

هاشمی اضافه کرد: توان علمی و مدیریتی ایشان دقیق بوده و من به توان علمی و اجرایی ایشان غبطه می‌خورم. ویژگی دوم ایشان گریز از جاه‌طلبی و بلندپروازی بوده که در جوانی به افراد دست می‌دهد و این خصلت گریبان برخی جوانان را گرفته است و نمونه‌های آن را می‌بینیم.

وی گفت: پست‌های متفاوتی به دکتر ساکت پیشنهاد شده است اما ایشان نپذیرفته‌اند، چراکه به دنبال کار فرهنگی هستند و مواضع سیاسی ندارند.

استاد گروه زبان انگلیسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی بیان کرد: ایشان به بالندگی موزه به عنوان ۲ سازه فرهنگی دانشگاه کهنسال فردوسی توفیق یافتند و مهمترین ویژگی ایشان عدم دخالت سلایق شخصی در اداره این مرکز بوده است .

هاشمی تصریح کرد: ضمن تبریک به مدیرت جدید توصیه می‌کنم ایشان از تجربیات پیشکسوتان استفاده کند و حرمت گذاری برای پیشکسوتان را در نظر داشته باشد؛ ضمن اینکه نسبت به تغییر رویکرد علمی  و تخصصی این مرکز حساس باشند، چراکه چشم‌هایی به دنبال این تغییر است.

«ساکت» تکرار اندیشمندان فعال عرصه فرهنگ و تمدن است

سیدرحمت‌الله فتاحی، دانشیارگروه کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه فردوسی مشهد در ادامه گفت: آشنایی من با خانواده ساکت به ۴۰ سال پیش بازمی‌گردد. خانواده دکتر ساکت خانواده فرهیخته و تاثیرگذاری هستند.

وی افزود: هر چه تلاش کنیم این رخدادها تقویت و پشتیبانی شود باعث می‌شود کفه ترازو به نفع سوداگران و اختلاس‌گران سبک نشود، جمع امروز فرهیختگان دانشگاه هستند و کمتر اتفاق میفتد در چنین مراسمی شرکت کنند لذا باید قدر این رخدادها را بدانیم.

فتاحی با بیان اینکه اگر ساکت‌ها نبودند و نباشند چه می‌شود ادامه داد: تاریخ ایران پر از فراز و نشیب بوده است، یک دوران در شکوه و دورانی دستخوش حملات بیگانه و حتی تا صفر نابود شده و بار دیگر افرادی آمدند و این سرزمین بزرگ را زنده کردند.

وی بیان کرد: این افراد در طول تاریخ تکرار شدند، لذا در طول تاریخ اگر ساکت‌ها نبودند و نباشند تمدن و فرهنگ شکل نمی‌گرفت و شکل نخواهد گرفت. چنین افرادی چه می‌کنند که تاثیرگذار بوده و کار خود را با موفقیت پیش می‌برند.

فتاحی ادامه داد: دکتر ساکت انسانی استثنایی بوده و در ایجاد تعاملات بسیار موفق عمل کرده است. من از سال ۴۹ دانشجو فردوسی بودم و هر چه خودم، همسرم و دوستان قدیمی داشتیم به موزه مفاخر اهدا کردیم.

وی تصریح کرد: اگر دکتر ساکت نبود، اگر این مرکز نبود بخشی از هویت دانشگاه فردوسی فراموش می‌شد و بسیاری از دانشجویان از تاثیرگذاران و افراد برجسته این دانشگاه بی‌خبر بودند. گردآوری اسناد، تصاویر و اشیاء مرتبط با دانشگاه و قراردادن آن در موزه بسیار برای حفظ هویت دانشگاه اثرگذار بوده است.

فتاحی ابراز کرد: برگزاری مراسم بزرگداشت اساتید برجسته و پیشکسوتان باعث ایجاد روحیه در اعضای هیأت علمی دانشگاه می‌شود و کمتر اتفاق میفتد که سخنرانی تخصصی و فیلم‌های تخصصی درباره فرهنگ و تمدن ایران پخش شود که در اینجا این اتفاق افتاد و با اندیشه اداره شد و به همین دلیل هم موفق بوده است.

وی افزود: اگر این راه ادامه پیدا نکند در واقع به نوعی به دانشگاه فردوسی و فرهنگ و تمدن ایران خیانت شده است. دکتر ساکت انسانی، فاخر، خوش فکر، با برنامه اهل تعامل و مثبت‌اندیش است که این موارد موجب موفقیت ایشان بوده و تاثیر سپهری نیز بر دانشگاه فردوسی گذاشته است؛ دانشگاهی که این مرکز را راه‌اندازی کرده، برای سایر دانشگاه‌ها به یک الگو تبدیل شده است.

فتاحی با اشاره به بازدیدهای افراد خارجی از موزه بیان کرد: این باعث افتخار و امید است. مدیریت جدید با راهنمایی‌های دکتر ساکت به ادامه کار بپردازند، چراکه دکتر ساکت یک فرد نیست بلکه تکرار اندیشمندانی است که فرهنگ و تمدن این مملکت مرهون تلاش‌ها و برنامه‌های آنان است.

احیای گفتمان قدردانی از اساتید برجسته از دستاوردهای افتتاح مرکز آثار مفاخر است

در ادامه سلمان ساکت، رئیس پیشین مرکز آثار مفاخر و اسناد دانشگاه فردوسی مشهد، اظهار کرد: ۱۰ سال پیش مدیریت این مرکز را عهده‌دار شدم، در آن دوران این مرکز ویرانه‌ای بود در خاک فرو رفته که گرد فراموشی بر آن نشسته بود.

وی افزود: آن زمان با الهام از یک جمله قاب گرفته شده در مرکز که نوشته بود «یک درخت هرچه بزرگتر باشد یک نهال بوده و ما با یک نهال آغاز کرده‌ایم» انگیزه یافتم. در آغاز با برگزاری بزرگداشت‌های فاخر، نوید تاسیس مرکز را که به ۱۲ سال پیش بازمی‌گشت در اذهان خانواده بزرگ دانشگاه و اعضای دانشگاه زنده کردم؛ هر چند اغلب با بی‌انگیزگی افرادی مواجه می‌شدم اما باز از زیر صفر شروع کردم .

ساکت بیان کرد: جمع‌آوری اسناد و برگزاری نمایشگاه از مراحل ابتدایی کار بود، ضمن اینکه برای بسیاری از اقدامات از جمله معماری مرکز با مشکلات اقتصادی مواجه بودیم اما علیرغم تمام موانع این پروژه به ثمر رسید و در سال ۹۷ با حضور اعضای بزرگ دانشگاه در پنجم اردیبهشت ماه موزه دانشگاه افتتاح شد.

رئیس پیشین مرکز آثار مفاخر و اسناد دانشگاه فردوسی مشهد ابراز کرد: اکنون ۶ سال است که از تاسیس موزه دانشگاه می‌گذرد و در ۱۰ سال گذشته هر چقدر از دستم برمی‌آمد برای شکوفایی و بالندگی این مرکز انجام داده و در این راه مقابل هیچ فشار و تهدیدی سر خم نکردم.

ساکت ادامه داد: به جز تاسیس ۲ فضای کالبدی موزه و باشگاه و فعالیت‌های گسترده صورت گرفته چند دستاورد را مهم و اساسی می‌دانم که یکی ایجاد گفتمان و توجه به تاریخ پیشینه دانشگاه و احیای گفتمان قدردانی از اساتید برجسته و تاثیرگذار است.

وی ایجاد حس اعتماد به خانواده بزرگ دانشگاه را برای در اختیار قراردادن گنجینه‌های خود برای حفظ و نگهداری در موزه از دیگر دستاوردها برشمرد و گفت: خوشبختانه این اعتماد به خارج از دانشگاه نیز سرایت کرده است و چند نفر از خاندان بزرگ مشهدی بدون وابستگی به دانشگاه فردوسی گنجینه‌های خود را به مرکز اهدا کردند.

ساکت افزود: جمع‌آوری گنجینه گرانبها از اسناد، مدارک، اشیا، تصاویر و ... از نمودار تاریخ و پیشینه دانشگاه و کسب مرجعیت از سوی مرکز آثار مفاخر دانشگاه فردوسی و توجه به آموزش و پژوهش در موزه دانشگاه هم‌راستا با سایر موزه‌های جهان از دیگر دستاوردهای این مرکز است.

انتهای پیام